ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ ΚΑΔΡΑ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ '60

Την δεκαετία του ’60 άρχισαν να εμφανίζονται δειλά – δειλά στην επαρχία τα πρώτα διακοσμητικά κάδρα που στόλισαν τους τοίχους των φτωχικών σπιτιών, των καφενείων και των μικρομάγαζων εκείνης της εποχής. 

    Η εικόνα ήταν χάρτινη σκεπασμένη με τζάμι και το πλαίσιο γύρω – γύρω ήταν μία λεπτή ξύλινη κορνίζα. Τα πρώτα τρία κάδρα με τις τρεις κοπέλες ήταν της γιαγιάς μου. Μετά πέρασαν στη μητέρα μου και τα τελευταία χρόνια βρίσκονται στην κατοχή μου. Το κόστος αυτών των κάδρων είναι ευτελές αλλά για μένα έχουν συναισθηματική αξία γι’ αυτό από την πρώτη στιγμή κιόλας τα κρέμασα σ’ ένα τοίχο του σπιτιού. 

     Την  ιστορία για το πώς έφτασαν στα χέρια της γιαγιάς, μου την διηγήθηκε η μητέρα μου. Εκείνη την εποχή, κάθε Οκτώβρη, Νοέμβρη και Δεκέμβρη, οι μεσίτες γύρναγαν τα χωριά για την αγορά των  καπνών. Η γιαγιά μου είχε πει σε κάποιον από αυτούς την επόμενη φορά που θα έρθει στον Αμυγδαλεώνα, να της φέρει κάδρα για τον τοίχο. Απλή ιστορία αλλά κάθε φορά που τη θυμόταν η μητέρα μου κατέληγε με στόμφο : « η ιδιοτροπία της κόστισε έναν σκασμό λεφτά στον παππού σου». 

   Και συμφωνούσα πάντα μαζί της. Μόνο που αργότερα, μεγαλώνοντας, αναθεώρησα αυτή την γνώμη όταν μέσα σε ένα σεντούκι, παμπάλαιο και λησμονημένο απ’ τους θανάτους και τις ερημιές που πέρασαν από πάνω του, βρήκαμε δεκάδες δεσμίδες λεφτά του Τσολάκογλου – θυμάμαι την μητέρα μου που τα έβγαλε όλα έξω στην αυλή και τα έκαψε. Καλά έκανε λοιπόν η γιαγιά και σπατάλησε χρήματα για κάδρα, υφάσματα και κεντήματα, άχρηστα θα ήταν κι αυτά τα χρήματα αν τα κρατούσε.

    Την τιμητική της είχε βέβαια και η φύση. Λουλούδια κάθε λογίς με φανταχτερά ή σκούρα χρώματα, φρούτα και πουλιά όλων των εποχών και ηπείρων κοσμούσαν τους χρωματιστούς τοίχους των σπιτιών.

 Μεγάλο σουξέ την δεκαετία του '60 αλλά και αργότερα μέχρι τις αρχές του 1980 είχε και η θάλασσα με τα πλοία, τα καϊκια και τα ιστιοφόρα της...

[Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΤΡΑΦΑΛΓΚΑΡ]

Δεν μπορούμε βέβαια να υποβαθμίσουμε τον ρόλο που έπαιξε και το κυνήγι στα θέματα των διακοσμητικών κάδρων. Κάθε  αξιοπρεπές σπίτι ή γραφείο είχε τουλάχιστον έναν τέτοιο πίνακα.

Όλα αυτά βέβαια διαδραματίζονταν στο "καλό" δωμάτιο του σπιτιού, δηλαδή στο σαλόνι ή καλύτερα, στη σάλα, γιατί στα υπνοδωμάτια που δεν μπορούσε να φτάσει η ζεστασιά από το τζάκι, κρέμονταν ακόμη υφαντά με διάφορες παραστάσεις στους τοίχους που ήταν κολλημένα τα κρεβάτια.

   

 Τελευταία άφησα τα κάδρα με κέντημα γκομπλέν ή σταυροβελονιά επειδή, κατά την άποψή μου, μαζί  με τα ταπέτα τα υφαντά έχουν μεγαλύτερη αξία από τα άλλα γιατί είναι χειροποίητα.

Στα μπακάλικα της ίδιας εποχής μεσουρανούσαν οι διαφημιστικές αφίσες με τους εκκολαπτόμενους νέους ηθοποιούς που διαφήμιζαν διάφορα προϊόντα. Αλλά η πιο γνωστή, η πιο διάσημη εικόνα που μπορείς να τη δεις και σήμερα σε μαγαζιά με διακόσμηση ρετρό ή σε παλαιοπωλεία, είναι εκείνη που έδειχνε δύο εμπόρους που ό ένας πουλούσε μέ πίστωση και ο άλλος τοις μετρητοίς. 

Και μια τρίτη εκδοχή με την οπτική του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ

  Ένας άλλος διάσημος πίνακας που φιγουράριζε κυρίως στα καφενεία ήταν ο Γερος με το τσιμπούκι. Κάποιοι λανθασμένα θεωρούν ότι ο γέρος είναι ναυτικός, άλλοι νομίζουν ότι είναι κυνηγός κι άλλοι λένε ότι είναι καπετάνιος. Στην πραγματικότητα, ψάχνοντας τις εκδοχές,  ο γέρος είναι ψαράς.  Αυτό που βρήκα είναι το εξής:

"Av Harry Haerendel (Tysk, 1896 - 1991) Tittel: Portrait of a pipe-smoking fisherman."

 Ορίστε και ο καπετάνιος με το τσιμπούκι.

Και ποιος δεν γνωρίζει τον διάσημο πίνακα των καφενείων "οι χαρτοκλέφτες" ή όπως αλλιώς τιτλοφορείται "οι χαρτοπαίκτες".

ΑΡΓΥΡΩ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

ΤΑ ΚΑΓΚΕΛΙΑ : Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΕΦΤΑΣΕ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ

Σπάνια,συλλεκτική φωτογραφία. Γάμος στην Καστάνιανη Πωγωνίου τη δεκαετία του 1950. Ο μελαχρινός νεαρός με το κλαρίνο,μπροστά στη φωτογραφία,είναι ο Πετρολούκας Χαλκιάς. Καθιστός,αριστερά του με το κλαρίνο,ο πατέρας του Περικλής Χαλκιάς.Ευχαριστούμε θερμά τον μυστακοφόρο,νεαρό τότε,κύριο Γιώργο(στο αριστερό άκρο της φωτογραφίας),για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε!

Πριν από λίγες μέρες, είδαμε στο διαδίκτυο μια διασκευή των «Καγκελιών», από το ιαπωνικό συγκρότημα «Pyramidos». Οι συμπαθείς Ιάπωνες, που έχουν διασκευάσει και άλλα ελληνικά τραγούδια, κάνουν βέβαια μια φιλότιμη προσπάθεια, η ερμηνεία τους όμως απέχει παρασάγγας από τα παραδοσιακά καγκέλια. Είναι σαφώς σημαντικό, να ακούγεται η ελληνική μουσική σε μια χώρα όπως η Ιαπωνία και γι’ αυτό τους αξίζει ένα «μπράβο».

Διαβάσαμε επίσης, ότι οι «Pyramidos» ερμήνευσαν τα καγκέλια της Γωγώς Τσαμπά! Πρόκειται φυσικά για τεράστια ανακρίβεια. Η Γωγώ Τσαμπά, ερμήνευσε μια διασκευή των «Καγκελιών» όπως και πολλοί άλλοι. Ούτε τη μουσική τους, ούτε τους στίχους έγραψε.

Από πού…κατάγονται τα «Καγκέλια»;

Τα Καγκέλια ή Καγγέλια, είναι παραδοσιακός σκοπός και χορός. Στην «Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού», διαβάζουμε ότι είναι «χορός πηδηχτός και με πολλές στροφές. Καγγέλι σημαίνει στροφή». Συνεπώς οι στροφές, τα καγγέλια, έδωσαν το όνομά τους στον χορό.

Ο Δημήτριος Χρ. Λάππας, στο «Ηπειρώτικο Γλωσσάρι» (έκδοση 2018), γράφει: καγκέλι(ουσ., το) ο κύκλος του χορού < λατ. Cancelium (=κάγκελο), πρβ. Καγκέλια ή κύκλες (<κύκλα) ή δίπλες = κυκλικοί χοροί, καγκελάρι = μεγάλος κυκλικός χορός.

Ο χορός αρχίζει σε ρυθμό 7/8 και όταν ζωηρεύει, μετατρέπεται σε ρυθμό 2/4 («Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού»).

Τα Καγκέλια, προέρχονται από την Ήπειρο. Ίσως από τα Γραμμενοχώρια, χωριά 15-20 χλμ. δυτικά της πόλης των Ιωαννίνων. Στο βίντεο που βλέπετε με τα «αυθεντικά καγκέλια» και τον έξοχο Ναπολέοντα Ζούμπα στο κλαρίνο, είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχουν πολλές διαφορές με τα καγκέλια που, λίγο – πολύ, όλοι γνωρίζουμε σήμερα.

Τα καγκέλια, αρχικά, χορεύονταν επίσης στη Βορειοδυτική Θεσσαλία. Αντίθετα, τουλάχιστον μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν μάλλον άγνωστα στα χωριά του Πωγωνίου, στο ΒΔ άκρο του νομού Ιωαννίνων, στα σύνορα με την Αλβανία.

Αρχικά, τα καγκέλια δεν είχαν στίχους. Πρώτος, πρόσθεσε λόγια στη μουσική ο σπουδαίος τραγουδιστής Αντώνης Κυρίτσης, Θεσσαλός στην καταγωγή αλλά με ρεπερτόριο ηπειρώτικων κυρίως τραγουδιών, που μαζί με τον κορυφαίο κλαρινίστα Πέτρο Λούκα Χαλκιά έχουν στο ενεργητικό τους αμέτρητες επιτυχίες.

Ο τραγουδιστής Γιάννης Καψάλης, γιος του επίσης σπουδαίου Ηπειρώτη κλαρινίστα Σταύρου Καψάλη, ήταν πιθανότατα ο πρώτος που πρόσθεσε το χαρακτηριστικό «Ωπωπωπω…». Ο ρυθμός ζωήρεψε ακόμα περισσότερο και τα καγκέλια έγιναν ο πιο …μαστ χορός για κάθε γλέντι.

Παράλληλα και λαϊκοί τραγουδιστές, όπως ο Γιώργος Τσαλίκης, ο Κυριάκος Κυανός κλπ. ηχογράφησαν τα καγκέλια, γνωρίζοντας πολύ μεγάλη επιτυχία. Φυσικά, ακολούθησαν και πολλοί ερμηνευτές και ερμηνεύτριες δημοτικών (και δημοτικοφανών) τραγουδιών, όπως οι Κώστας Σαφέτης, Γιώτα Γρίβα κ.ά.

Στο You Tube, μπορείτε να βρείτε δεκάδες εκτελέσεις. Προφανώς ο άγνωστος συνθέτης των καγκελιών, δεν φανταζόταν ποτέ τον χαμό που θα γινόταν, δεκαετίες μετά τη σύνθεσή τους, με τη δημιουργία του!

Ο Πέτρος Λούκας – Χαλκιάς

Ανάμεσα στις πολλές εκτελέσεις των «Καγκελιών», ξεχωρίζει αυτή του Πέτρου Λούκα – Χαλκιά. Σε εμφάνισή του σε πρωινάδικο, ο ίδιος είχε πει ότι αυτός συνέθεσε τα «Καγκέλια». Κάτι τέτοιο δεν ισχύει όμως. Αντίθετα δεν αποκλείεται να είναι αυτός που διασκεύασε την αρχική μελωδία.

Επειδή για τον Πέτρο Λούκα – Χαλκιά, έχουν γραφτεί πάρα πολλά, να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα. Ο Πέτρος Χαλκιάς, γεννήθηκε στο Δελβινάκι Πωγωνίου Ηπείρου το 1934. Πατέρας του ήταν ο Περικλής Χαλκιάς, από την Καστάνιανη Πωγωνίου, ένας πολύ μεγάλος κλαρινίστας. Η μητέρα του, καταγόταν από μια μεγάλη μουσική οικογένεια του Δελβινακίου, τους Χαρισιάδηδες, που είναι γνωστοί και με το επώνυμο «Λούκας».

Ο Πέτρος Χαλκιάς, για να μην δημιουργείται σύγχυση με τους άλλους Χαλκιάδες (κυρίως τον αθάνατο Τάσο Χαλκιά), πρόσθεσε το επώνυμο – παρατσούκλι «Λούκας» στους πρώτους του δίσκους. Έτσι είναι γνωστός μέχρι σήμερα ως Πέτρος Λούκας Χαλκιάς ή Πετρολούκας Χαλκιάς. Πρόσφατα, έφυγε από τη ζωή ο γιος του Μπάμπης, στα 52 του χρόνια. Ο Μπάμπης, ήταν εξαιρετικός κλαρινίστας, χτυπήθηκε όμως από την επάρατο ασθένεια και έφυγε πρόωρα από κοντά μας.

Γιος του Μπάμπη, εγγονός του Πετρολούκα Χαλκιά, είναι ο Πέτρος Χαλκιάς, που θεωρούμε ό,τι, θ’ αφήσει εποχή!

Αυτά που έχουμε ακούσει και διαβάσει από κάποιους «επώνυμους» μάλιστα, ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει ο Πέτρος Λούκας – Χαλκιάς να χρησιμοποιεί το επώνυμο «Χαλκιάς», συγγνώμη, αλλά στερούνται λογικής. Τι να κάνει δηλαδή ο άνθρωπος, ν’ αλλάξει το επώνυμό του γιατί υπάρχουν και άλλοι Χαλκιάδες;

Εκτός από τα «αυθεντικά καγκέλια», προτείνουμε δύο ακόμα εκδοχές τους. Μία με τον Πέτρο Λούκα – Χαλκιά και μία με τον Γίαννη Ζιάκο. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους κλαρινίστες της νέας γενιάς. Με καταγωγή από την Ελασσόνα, έχει ένα εξαιρετικά μεγάλο ρεπερτόριο και πραγματικά ξεσηκώνει τον κόσμο στις εμφανίσεις του.

Πηγή: protothema.gr

Η ΑΡΧΑΙΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Άνοιξε για το κοινό η αρχαία γειτονιά κάτω  από το μουσείο της Ακρόπολης

«Έναρξη» έκανε προχθές (21/6) η ανασκαφή του Μουσείου Ακρόπολης, που εφεξής θα είναι ανοικτή στο κοινό με το εισιτήριο της γενικής εισόδου. Οι αρχαιολόγοι κατά τη διάρκεια της ανασκαφής κάτω από το μουσείο έχουν φέρει στο φως μία ολόκληρη γειτονιά με συνεχή ανθρώπινη παρουσία από τους κλασσικούς χρόνους της αρχαιότητας ως τη Βυζαντινή περίοδο.

Επισκέπτες από όλο τον κόσμο πλημμύρισαν από το πρωί τους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου Ακρόπολης -που χτες έκλεισε τα δέκα χρόνια λειτουργίας του- αλλά και το νέο «έκθεμα» της ανασκαφής στο -1 επίπεδο του μουσείου, όπου βρίσκονται τα αυθεντικά κατάλοιπα μιας αρχαίας αθηναϊκής γειτονιάς, η οποία επί αιώνες έβριθε από ζωή.

Ενδιαφέρον εποπτικό υλικό που έχει τοποθετηθεί σε καίρια σημεία της ανασκαμμένης έκτασης βοηθά στην κατανόηση των κυριότερων κτιρίων και υποδομών της, όπως σπίτια, εργαστήρια, λουτρά, δρόμοι και δίκτυο απορροής υδάτων, τα οποία ανήκουν σε αλλεπάλληλες φάσεις, με κυρίαρχη αυτή της ύστερης αρχαιότητας.

Χτισμένη στη σκιά του Βράχου της Ακρόπολης, η γειτονιά κατοικείται από τον 5ο αι. π. Χ. έως και τον 12ο αι. μ. Χ., χωρίς να λείπουν και τα αρχαιότερα κατάλοιπα. Από την 4η χιλιετία π. Χ. ως και το τέλος των αρχαϊκών χρόνων η χρήση της περιοχής είναι ήπια. Μετά το 480 π. Χ., οπότε τα όρια της πόλης διευρύνονται, εντάσσεται στον αστικό ιστό της αρχαίας πόλης, με αποτέλεσμα να αρχίσει να αναπτύσσεται δυναμικά.

Είναι η γειτονιά που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μας δίνει τη δυνατότητα να ανιχνεύσουμε σχεδόν ολόκληρη την ιστορία της αρχαίας πόλης.

Περίπου σε έναν χρόνο από τώρα θα προστεθούν μια μεγάλη προθήκη με περισσότερα από 1.000 αντιπροσωπευτικά κινητά ευρήματα, μια γλυπτοθήκη με σπουδαία γλυπτά, καθώς και μια σειρά από αρχιτεκτονικά μέλη. Τα παραπάνω θα προσδώσουν ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην περιήγηση της αρχαίας γειτονιάς που ξεδιπλώνει με τον πιο ιδιαίτερο τρόπο πτυχές της καθημερινής ζωής των κατοίκων της.

kathimerini.gr

«Ἔστιν οὖν Ἑλλὰς καὶ ἡ Μακεδονία»

 Στα Αρχαία Ελληνικά,  Αλέξανδρος σημαίνει, αυτός που νικά / καταπολεμά τους (άλλους) άνδρες. 

Προέρχεται από το ‘αλέξω’ το οποίο σημαίνει διώχνω, προστατεύω, εξ ου και αλεξικέραυνο, αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξίθραυσμο, αλεξήλιο και από το ‘ανήρ’(άνδρας), ενώ ο πατέρας του Φίλιππος = ‘αυτός που αγαπάει τα άλογα’, από το ‘φίλος’ και ‘ίππος’, δηλαδή ο φίλος του ίππου, του αλόγου. Επίσης, Μακεδονία σημαίνει η χώρα των ψηλών ανδρών, αφού Μακεδνός σημαίνει ψηλός και μακρύς. Όλα Ελληνικά ονόματα, με Ελληνική προέλευση και κοινή γλώσσα.
Αφορμή για αυτό το άρθρο αποτέλεσε η συζήτηση που είχα με έναν Σκοπιανό τουρίστα στη Λεπτοκαρυά. Ούτε λίγο ούτε πολύ προσπαθούσε να μου δείξει ότι αυτός είναι απόγονος των Αρχαίων Μακεδόνων κτλ. Όταν η συζήτηση πήγε στη γλώσσα τους (όπου και πάλι προσπαθούσε να με πείσει ότι η δική τους Γλώσσα προέρχεται από τη Γλώσσα των Μακεδόνων), τον ρώτησα τι σημαίνουν τα ονόματα των Μακεδόνων και από πού προέρχονται και εκεί τα βρήκε σκούρα. Δυστυχώς γι’ αυτόν, ως γλωσσολόγος γνωρίζω κάτι περισσότερο από αυτόν.
Του εξήγησα λοιπόν τι σημαίνει Αλέξανδρος, ότι δηλαδή είναι αυτός που προστατεύει από ή διώχνει τους άλλους άνδρες, ενώ αντίστοιχα το αλεξικέραυνο προστατεύει από τους κεραυνούς, το αλεξίσφαιρο προστατεύει από τις σφαίρες κτλ, του εξήγησα τι σημαίνει Φίλιππος, Μακεδονία και άλλα πολλά ονόματα επιφανών και γνωστών Μακεδόνων. Είχαν κοινά ονόματα και προέλευση, κοινή γλώσσα, κοινά έθιμα, παραδόσεις, λατρείες, Θεούς, δαίμονες κτλ. Αλλά τα ονόματα και μόνο φτάνουν.
Πχ η Θεσσαλονίκη, η αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου πήρε το όνομά της μετά την ‘επί των Θεσσαλών Νίκη’ του Φιλίππου. Δηλαδή, ο πατέρας της και Βασιλέας τότε Φίλιππος, νίκησε τους Θεσσαλούς σε μία μάχη και ονόμασε έτσι την κόρη του. Φυσικά έτσι ονομάζεται και η Συμπρωτεύουσά μας. Η άλλη αδελφή του λεγόταν Κλεοπάτρα και σημαίνει η δόξα του πατέρα – ‘κλέος’ (δόξα) + ‘πατήρ’. Επίσης, ο Αριδαίος, ο αδελφός του Αλεξάνδρου, είχε Ελληνικό όνομα που σημαίνει πολύ τρομακτικός/ καταστρεπτικός – ‘αρι’ + ‘δαιος’ (καταστροφή). Η μητέρα του Φιλίππου λεγόταν Ευριδίκη, από τα Ελληνικά ‘Ευρεία’ και ‘Δίκη’ και σημαίνει μεγάλη δικαιοσύνη.
Η μητέρα του Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάδα, καταγόταν από την Ήπειρο ενώ είναι πανεύκολο να βρούμε που παραπέμπει το όνομά της. Όμως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι το κανονικό της όνομα ήταν Πολυξένη (Ελληνικότατο όνομα που σημαίνει πολύ φιλόξενη) και μετονομάστηκε σε Ολυμπιάδα μετά τη νίκη του Φιλίππου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 356πχ. Όσο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μόνο Έλληνες επιτρεπόταν να συμμετέχουν σε αυτούς και φυσικά οι Μακεδόνες συμμετείχαν κανονικά και μάλιστα με αρκετές επιτυχίες.
Μετά του ανέφερα και άλλα ονόματα επιφανών Μακεδόνων, όπως των τριών διαφορετικών Βασιλέων της Μακεδονίας με το όνομα Αμύντας, το οποίο σημαίνει υπερασπιστής. Προέρχεται από τη λέξη αμύνομαι. Άλλοι τρεις Βασιλείς ονομαζόταν ‘Άργος’ το οποίο στα Αρχαία Ελληνικά σημαίνει αστραφτερός, λαμπερός. Και υπήρχαν και τρεις Βασιλιάδες με το όνομα Περδίκας που σημαίνει Δίκαιος (περί + δίκης).
Επίσης, του ανέφερα τον Αντίγονο, στρατηγό του Αλεξάνδρου και μετέπειτα διοικητή της Μικράς Ασίας. Το όνομά του σημαίνει ‘απόγονος, αντί (από) + γόνοι’. Αντίστοιχα, ο έφορος και αξιωματικός του Μεγάλου Αλεξάνδρου Αντίπατρος είχε επίσης παρόμοιο όνομα. Σημαίνει ‘ο γιος του πατέρα του’.
Του εξήγησα λοιπόν ότι κανένας δεν λεγόταν Αλεξανδρόφσκι ή Φιλίποβιτς. Στο τέλος, τον προσκάλεσα και τον προκάλεσα, πάντα με κόσμιο τρόπο, να πάμε μαζί στην Βεργίνα, δηλαδή στις Αρχαίες Αιγές (Αιγές = κατσίκες, εξ ου και αιγοπρόβατα) και να διαβάσουμε μαζί τις επιτύμβιες στήλες και ότι άλλο έχει βρεθεί με επιγραφές. Του είπα ότι εάν κατάφερνε να διαβάσει έστω μία πρόταση, θα συμφωνούσα μαζί του. Ειδάλλως, θα έπρεπε αυτός να πάψει να ισχυρίζεται ότι η γλώσσα των Μακεδόνων ‘εξελληνίστηκε’ από τον Αλέξανδρο, αφού οι επιτύμβιες στήλες είναι κατά αιώνες παλαιότερες από την εποχή του. Άλλωστε, τα κοινά ονόματα, η προέλευσή τους και η γλώσσα δείχνουν και κοινή καταγωγή. Εκεί όμως, βρήκε μια αστεία δικαιολογία για να φύγει για λίγο και όπως ήταν φυσικό, εξαφανίστηκε. Ακόμη τον ψάχνω.
Ας δούμε λοιπόν συγκεντρωμένα και απλουστευμένα τι σημαίνουν τα ονόματα 100 Μακεδόνων και την Ελληνική προέλευσή τους. Ευχαριστώ την κυρία Δώρα Γκαρνέτα για την πολύτιμη βοήθειά της.
Αλέξανδρος = αυτός που διώχνει/ προστατεύει/ καταπολεμά τους άνδρες. αλέξω + ανήρ. Αντίστοιχες λέξεις: αλεξίσφαιρο, αλεξικέραυνο, αλεξίθραυσμο, αλεξίπτωτο, αλεξήλιο
Φίλιππος = αυτός που αγαπάει τα άλογα. φίλος + ίππος (άλογο)
Μακεδονία = η χώρα των ψηλών ανδρών. μακεδνός (ψηλός/ μακρύς). Μπορεί να σημαίνει και η περιοχή που βρίσκεται ψηλά (στην Ελλάδα). Παρομοίως λέμε και η ‘κάθοδος’ των Δωριέων.
Ευριδίκη = η ολοκληρωμένη/ πλήρης δικαιοσύνη. ευρεία + δίκη. Μητέρα του Φιλίππου, γιαγιά του Αλεξάνδρου
Θεσσαλονίκη = Η νίκη κατά των Θεσσαλών. Θεσσαλών + νίκη. Αδελφή του Αλεξάνδρου
Κάσσανδρος = αυτός που λάμπει. καίκασμαι(λάμπω, αστράφτω) + ανήρ (άνθρωπος) Εξ ου και Ηωκάστη=λαμπερή. Ο Κάσσανδρος ήταν στρατηγός του Αλεξάνδρου και Βασιλιάς της Μακεδονίας μετά το θάνατό του. Δεν δίστασε να δολοφονήσει τη μητέρα του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, και το γιο του για να διατηρήσει το θρόνο. Γνωστό Ελληνικό όνομα είναι και η Κασσάνδρα
Κλεοπάτρα = η δόξα του πατέρα. κλέος (δόξα) + πατήρ. Αδελφή του Αλεξάνδρου. Πριν το γάμο της, δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β’ στο θέατρο της Βεργίνας (Αιγές)
Περδίκκας = περίδικας περί+ δίκης Δίκαιος. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Παρμενίων = ο απόγονος του Παρμενών. παρμενών + ίον(απόγονος του). Ο πιο γνωστός στρατηγός του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου
Κρατερός = ισχυρός. από το ‘κρατειν’ (κυριαρχώ) Εξ ου και παντοκράτορας, αυτοκράτορας. Φίλος και στρατηγός του Αλεξάνδρου
Σέλευκος = που θα πρέπει να είναι λευκός, να έχει φως. σελ(ήλιος, φως) από το λευκός. Στρατηγός του Αλεξάνδρου ο οποίος ίδρυσε το Βασίλειο των Σελευκιδών μετά το θάνατο του Στρατηλάτη.
Κυνάνη = σκληρή. δωρική διάλεκτος του ‘κύνα’. Ετεροθαλής αδελφή του Αλεξάνδρου
Αριδαίος = πολύ τρομακτικός. άρι (πολύ) + δάιος(καταστρεπτικός). Γιος του Φιλίππου και αργότερα Βασιλιάς της Μακεδονίας, αλλιώς γνωστός ως Φίλιππος ο Γ’
Άργος = αστραφτερός. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αμύντας = υπερασπιστής. αμύνω. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αίρωπος = Το όνομά του είναι παρμένο από την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία (βλ. Παυσανίας 8:44). Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αντίγονος = απόγονος. αντί (από) + γόνος. Υπήρχε ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος (στρατηγός και μετέπειτα Διοικητής της Μικράς Ασίας) και ο Αντίγονος Γονατάς (αυτός που γονατίζει)
Αντίπατρος = ο απόγονος / γιος του πατέρας του. αντί (από) + πατήρ. Αξιωματικός και έφορος του Αλεξάνδρου κατά την απουσία του
Αρχέλαος = αυτός που εξουσιάζει το λαό. αρχή + λαός. επίσης το όνομα Σπαρτιάτη Βασιλιά το 886πχ
Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα – Αρχέλαος Α’ (413 -399πχ) και Αρχέλαος ο Β’ (396- 393πχ)
Κάρανος = βασιλιάς, ηγέτης. καρ(ηγείται) Εξ ου και η Αγγλική λέξη capital. ο ιδρυτής της δυναστείας των Αργαιάδων, των Μακεδόνων Βασιλέων
Κοίνος = κοινός, συνηθισμένος. Αργαιάδης Βασιλιάς του 8ου αιώνα πχ
Λυσίμαχος = αυτός που φέρνει αποτέλεσμα στη μάχη. λύση + μάχη. Στρατηγός του Αλεξάνδρου ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση της Θράκης μετά το θάνατό του
Ορέστης = που κατοικεί στα βουνά. όρος + εστία. Βασιλιάς της Μακεδονίας από το 399-396πχ
Παυσανίας. Ελληνικό όνομα , όπως και του Σπαρτιάτη Βασιλιά στη μάχη των Πλαταιών το 479 πχ. Βασιλιάς των Μακεδόνων το 393πχ
Περσέας = κατακτητής. πέρθω (καταστρέφω, κατακτώ). Μακεδόνας Βασιλιάς το 179-168πχ
Πτολεμαίος = επιθετικός, πολεμικός. Όπως έλεγε και ο Ηράκλειτος, ’πατήρ πάντων πτόλεμος’ (Στρατηγός του Αλεξάνδρου
Τύριμας = αυτός που αγαπάει το τυρί. Βασιλιάς του Άργους και πρόγονος των Μακεδόνων
Πευκέστας = αυτό που έχει οξεία, απότομη γωνία. πευκή (οξεία, μυτερός) + δωρική κατάληξη. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου
Αριστοφάνης = αυτός που εμφανίζεται ως ο καλύτερος. αρίστος + φάνης. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου, παρών κατά τη δολοφονία του Κλείτου
Κοραγός = ο αρχηγός των νέων. κούρος+ άγω. Μακεδόνας που έχασε από τον Ολυμπιονίκη Διόξιππο
Αρίστος = ο καλύτερος. Στρατηγός του Αλεξάνδρου
Κλείτος =ένδοξος . κλέος (δόξα). Διοικητής φάλαγγας στη μάχη του Υδάσπη ποταμού
Ηφαιστίονας = από το φούρνο, το ηφαίστειο. Ο καλύτερος φίλος του Αλεξάνδρου
Ηρακλείδης = από τον Ηρακλή. ή αλλιώς η δόξα της Ήρας. Στρατιώτης του Αλεξάνδρου
Νεοπτόλεμος = νέος πόλεμος. Πρόγονος του Αλεξάνδρου και ονόματα στρατιωτών
Φιλώτας = φιλικός, αγαπημένος φίλος + όσις. Γιος του Παρμενίων και διοικητής του ιππικού
Φιλόξενος = φίλος των ξένων. Στρατιώτης του Αλεξάνδρου
Μενέλαος = . μένος(δύναμη) + λαός Από εδώ βγαίνει και το Αγγλικό man. Κυβερνήτης στο ναυτικό.
Λαομέδων = αυτός που διέπει τους ανθρώπους. λαός + μέδων. Παιδικός φίλος του Αλεξάνδρου και μετέπειτα σατράπης
Πολυσπέρχης = αυτός που βιάζεται πολύ. πολύ + σπέρχω(βιάζομαι). Μακεδόνας, γιος του Σημία
Πολέμων = αυτός που μάχεται συνεχώς. Αδελφός του Άτταλου
Αυτόδικος = αυτός που παίρνει το νόμο στα χέρια του. αυτό + δίκη. Σωματοφύλακας του Φιλίππου Γ.
Νικάνωρ = νικητής. Γιος του Παρμενίωνα, διοκητής των Υπασπιστών
Λεονάτος = που μάχεται σαν το λιοντάρι. λέον + νιάτος. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου
Κριτόλαος = αυτός που επέλεξε, έκρινε ο λαός. κρίτω + λαός. Αγγειοπλάστης της Πέλλας
Ζώηλος = ζωντανός. Πατέρας του Μυλέα από τη Βέροια
Ζεύξης = που ενώνει κάτι. Μακεδόνας κυβερνήτης της Λυδίας στα χρόνια του Αντίγονου Γ’
Αλκέτας = που έχει αντοχή άλκη. Μακεδόνες Άρχοντες
Αεοροπός. Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα το οποίο μας παραπέμπει στον βασιλιά Ατρέα των Μυκηνών
Δημήτριος. παραπέμπει στη Θεά Δήμητρα. Βασιλιάς της Μακεδονίας το 309- 301πχ
Βαλακρος = αυτός που λάμπει. φαλακρος. Πολλές φορές οι Μακεδόνες άλλαζαν το φ με το β, εξ ου και Βερενίκη = Φερενίκη, βέλεκυς = πέλεκυς. Σήμερα αλλάζουμε το λ με το ρ (αδελφός = αδερφός).
Λεοχάρης = που κάνει το λαό να χαίρεται. λαός + χαίρω. Εξ ου και λεωφορείο, λεωφόρος.
Δεινοκράτης = ο τρομερός ηγεμόνας. δεινό + κράτειν Βοήθησε τον Αλέξανδρο στη δημιουργία της Αλεξάνδρειας
Άδμητος = α αδάμαστος. α στερητικό + δαμάω (δαμάζω)
Ανδρότιμος = ο γενναίος, που τιμάει την ανδρεία του. ανήρ + τιμή
Πείθων = αυτός που πείθει. Κοινό όνομα των Μακεδόνων
Σώστρατος = αυτός που σώζει τον στρατό. Γιος του Αμύντα. Δολοφονήθηκε ως συνωμότης
Δίμνος = φόβος. δείμος. Ένας από τους συνωμότες
Τϊμανδρος = αυτός που τιμάει τους ανθρώπους. Ένας από τους διοικητές των υπασπιστών
Τληπόλεμος = αυτός που αντέχει τον πόλεμο. τλάω(αντέχω, εξ ου και Άτλας) + πόλεμος. Διορίστηκε σατράπης από τον Αλέξανδρο. Στην Ελληνική μυθολογία, ήταν γιος του Ηρακλή.
Άξιος = ικανός. Το όνομά του βρέθηκε σε επίγραφή :‘Άξιος Αντιγόνου Μακεδών’
Θεόξενος = το όνομά του βρέθηκε σε επιγραφή σε ναό του Απόλλωνα: ‘Θεόξενος Αισχρείωνος Κασσανδρεύς’ = Ο Θεόξενος της πόλης Αισχρείωνος, γιος του Κασσάνδρου
Μήτρων = από την μητέρα (μήτηρ). Εμφανίζεται σε επιγραφή ως δωρητής/ χορηγός.
Κλεοχάρης = με τη χαρά της δόξας. κλέω + χάρις. Γιος του Πυθέα από την Αμφίπολη.
Πρεπέλαος = αυτός που αρμόζει στο λαό. πρέπει + λαος. Στρατηγός του Κασσάνδρου
Ιππόλοχος = αυτός που στήνει ενέδρα στα άλογα. ίππος + λόχος (ενέδρα, εξ ου και ελλοχεύω). Μακεδόνας Ιστορικός που έζησε περίπου το 300πχ
Αλέξαρχος = αυτός που προστατεύει (από) τις Αρχές. αλέξω + αρχές. Αδελφός του Κασσάνδρου
Ασκληπιόδωρος = το δώρο του Ασκληπιού ( ο Θεός της επούλωσης και της Ιατρικής στην Ελληνική μυθολογία). Εξέχων Μακεδόνας, από την Πέλλα.
Καλλίνης = όμορφος. Μακεδόνας αξιωματικός
Πλείσταρχος = αυτός που είναι μεγάλος άρχοντας. πλείστος (σε μεγάλο βαθμό, εξ ου και ‘επί των πλείστων) + άρχος. Μικρότερος αδελφός του Κασσάνδρου
Πολυκλής = αυτός που έχει μεγάλη δόξα. Στρατηγός του Αντίπατρου
Πολυδάμας = αυτός που κυριαρχεί σε μια πόλη ή αυτό που κυριαρχεί πολύ. Εταίρος
Απολλοφάνης = αυτός που φανέρωσε ο Απόλλωνας. Εξέχων Μακεδόνας που διορίστηκε Σατράπης
Αρχίας = αυτός που καθοδηγεί από το ρήμα άρχω. Εξέχων Μακεδόνας
Αρχεσήλαος = αυτός που κυριαρχεί στο λαό. άρχομαι + λαός Μακεδόνας που ανέλαβε τη Σατραπεία της Μεσοποταμίας το 323πχ
Κλέανδρος = ο άνδρας που έχει δόξα. κλέος + ανήρ. Διοικητής των τοξοτών που πέθανε στην Αλικαρνασσό το 334πχ
Αγησίστρατος = αυτός που ηγείται στον στρατό. ηγήσομαι + στρατός. Πατέρας του Παράμονα, στρατηγό του Αντίγονου
Άγγερος = αυτός που κάνει συγκεντρώσεις, αγορεύει. αγέρρω (κάνω συγκεντρώσεις). Πατέρας του Ανδρόνικου, στρατηγού του Αλεξάνδρου
Αβρέας = ευγενικός, από το αβρός. Εξ ου και αβρότητα. Ανήκε στην αυλή του Αλεξάνδρου.
Αγαθάνωρ = ο ενάρετος άνθρωπος. αγάθω + ανήρ. Ιερέας του Ασκληπιού με καταγωγή από τη Βέροια, όπως φαίνεται σε επιγραφή.
Αγακλής = αυτός που οδηγεί προς τη δόξα. άγω + κλέος. Γιος του Σίμωνα από την Πέλλα.
Αγασικλής = αυτός που έχει μεγάλη φήμη/ δόξα. άγαν + κλέος. Γιος του Μέντωρα από το Δίον
Αγγάρεος = αυτός που φέρνει νέα (αγαρεία). Μακεδόνας από την Αμφίπολη όπου το όνομά του φαίνεται σε επιγραφή
Αγέλας = αυτός που οδηγεί το λαό. άγω + λαός . Γιος του Αλεξάνδρου Α’, γεννήθκε στα μέσα του 5ου αιώνα πχ και ήταν πρέσβης των Μακεδόνων στη συμφωνία που έκαναν με τους Αθηναίους. Υπάρχει και η ανάλογη επιγραφή.
Άγιππος = αυτός που (καθ)οδηγεί το άλογο. άγω + ίππος. Ήταν από τη Βέροια, όπως φαίνεται από επιγραφή όπου εμφανίζεται ως μάρτυρας σε ένα γεγονός.
Αγλαϊανός = αυτός που λάμπει. αγάλω(λάμπω), εξ ου και Αγλαϊα. Το όνομα του φαίνεται σε επιγραφή του 4ου αιώνα πχ
Αγνόθεος = αυτός που έχει καθαρά μέσα του το Θεό. Πιθανώς από την Πέλλα αφού εκεί βρέθηκε επιγραφή με το όνομά του από το 300-250πχ
Αθηναγόρας = αυτός που αγορεύει στην Αθήνα. Στρατηγός του Φιλίππου Β’.
Περίανδρος = αυτός που κινείται γύρω από τους άνδρες. Γιος του Μακεδόνα Ιστορικού Μαρσύα
Λεοντίσκος = το λιονταράκι. Γιος του Πτολεμαίου Α’
Ευφράνωρ = αυτός που χαίρεται πολύ, εξ ου και ‘ευφραίνει καρδίαν’. Γενικός διοικητής της Περσίας
Διονυσόφων = αυτός που έχει τη φωνή του Διονύσου
Αντιγόνη = η απόγονος. Η Αντιγόνη από την Πύδνα ήταν η ερωμένη του Φιλώτα
Βουλομάγα = αυτή που έχει πολλές επιθυμίες. βούλομαι + άγαν. Το όνομά της βρίσκεται ανάμεσα στους χορηγούς
Αταλάντη = αυτή που έχει ταλέντα. Αδελφή του Περδίκκα
Αγελαεία = αυτή που ανήκει σε αγέλη, εξ ου και Αγελάδα, Αγελαϊα Βους. Σύζυγος του Αμύντα από τη Βέροια
Αθηναϊς = η μικρή Αθηνά. Το όνομά της βρέθηκε σε βωμό του Ηρακλή.
Στρατονίκη = αυτή που φέρνει τη νίκη στο στρατό. Αδελφή του βασιλιά Περδίκκα Β’, όπως διαβάζουμε στον Θουκιδίδη ‘και ο Περδίκκας τελικά έδωσε την αδελφή του Στρατονίκη στον Σεύθη όπως είχε υποσχεθεί’, Θουκυδίδης, Πελοποννησιακός πόλεμος, κεφάλαιο 8
Θήτα = αυτή που έχει τεθεί, η τεθημένη, ή αλλιώς αυτή που τιμά τους Θεούς, από το Θεοτίμη
Ελπίζω να μην σας κούρασα, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε κάποια θέματα. Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του, δεν έχει μέλλον.

Γράφει ο Κώστας Μιχαλόπουλος, Γλωσσολόγος, Καθηγητής Αγγλικών στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών Μιχαλόπουλος, πτυχιούχος στα Linguistics, μεταπτυχιακό στο International Management, μέλος της διεθνούς λέσχης ατόμων με υψηλό δείκτη νοημοσύνης, MENSA.
https://newsthessaloniki.gr

 

Αφιερωμένο στους ανιστόρητους! 

ΗΚ