Στα Αρχαία Ελληνικά, Αλέξανδρος σημαίνει, αυτός που νικά / καταπολεμά τους (άλλους) άνδρες.
Προέρχεται από το ‘αλέξω’
το οποίο σημαίνει διώχνω, προστατεύω, εξ ου και αλεξικέραυνο, αλεξίπτωτο,
αλεξίσφαιρο, αλεξίθραυσμο, αλεξήλιο και από το ‘ανήρ’(άνδρας), ενώ ο πατέρας
του Φίλιππος = ‘αυτός που αγαπάει τα άλογα’, από το ‘φίλος’ και ‘ίππος’, δηλαδή
ο φίλος του ίππου, του αλόγου. Επίσης, Μακεδονία σημαίνει η χώρα των ψηλών
ανδρών, αφού Μακεδνός σημαίνει ψηλός και μακρύς. Όλα Ελληνικά ονόματα, με
Ελληνική προέλευση και κοινή γλώσσα.
Αφορμή για αυτό το άρθρο αποτέλεσε η συζήτηση που είχα με έναν Σκοπιανό τουρίστα στη Λεπτοκαρυά. Ούτε λίγο ούτε πολύ προσπαθούσε να μου δείξει ότι αυτός είναι απόγονος των Αρχαίων Μακεδόνων κτλ. Όταν η συζήτηση πήγε στη γλώσσα τους (όπου και πάλι προσπαθούσε να με πείσει ότι η δική τους Γλώσσα προέρχεται από τη Γλώσσα των Μακεδόνων), τον ρώτησα τι σημαίνουν τα ονόματα των Μακεδόνων και από πού προέρχονται και εκεί τα βρήκε σκούρα. Δυστυχώς γι’ αυτόν, ως γλωσσολόγος γνωρίζω κάτι περισσότερο από αυτόν.
Του εξήγησα λοιπόν τι σημαίνει Αλέξανδρος, ότι δηλαδή είναι αυτός που προστατεύει από ή διώχνει τους άλλους άνδρες, ενώ αντίστοιχα το αλεξικέραυνο προστατεύει από τους κεραυνούς, το αλεξίσφαιρο προστατεύει από τις σφαίρες κτλ, του εξήγησα τι σημαίνει Φίλιππος, Μακεδονία και άλλα πολλά ονόματα επιφανών και γνωστών Μακεδόνων. Είχαν κοινά ονόματα και προέλευση, κοινή γλώσσα, κοινά έθιμα, παραδόσεις, λατρείες, Θεούς, δαίμονες κτλ. Αλλά τα ονόματα και μόνο φτάνουν.
Πχ η Θεσσαλονίκη, η αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου πήρε το όνομά της μετά την ‘επί των Θεσσαλών Νίκη’ του Φιλίππου. Δηλαδή, ο πατέρας της και Βασιλέας τότε Φίλιππος, νίκησε τους Θεσσαλούς σε μία μάχη και ονόμασε έτσι την κόρη του. Φυσικά έτσι ονομάζεται και η Συμπρωτεύουσά μας. Η άλλη αδελφή του λεγόταν Κλεοπάτρα και σημαίνει η δόξα του πατέρα – ‘κλέος’ (δόξα) + ‘πατήρ’. Επίσης, ο Αριδαίος, ο αδελφός του Αλεξάνδρου, είχε Ελληνικό όνομα που σημαίνει πολύ τρομακτικός/ καταστρεπτικός – ‘αρι’ + ‘δαιος’ (καταστροφή). Η μητέρα του Φιλίππου λεγόταν Ευριδίκη, από τα Ελληνικά ‘Ευρεία’ και ‘Δίκη’ και σημαίνει μεγάλη δικαιοσύνη.
Η μητέρα του Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάδα, καταγόταν από την Ήπειρο ενώ είναι πανεύκολο να βρούμε που παραπέμπει το όνομά της. Όμως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι το κανονικό της όνομα ήταν Πολυξένη (Ελληνικότατο όνομα που σημαίνει πολύ φιλόξενη) και μετονομάστηκε σε Ολυμπιάδα μετά τη νίκη του Φιλίππου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 356πχ. Όσο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μόνο Έλληνες επιτρεπόταν να συμμετέχουν σε αυτούς και φυσικά οι Μακεδόνες συμμετείχαν κανονικά και μάλιστα με αρκετές επιτυχίες.
Μετά του ανέφερα και άλλα ονόματα επιφανών Μακεδόνων, όπως των τριών διαφορετικών Βασιλέων της Μακεδονίας με το όνομα Αμύντας, το οποίο σημαίνει υπερασπιστής. Προέρχεται από τη λέξη αμύνομαι. Άλλοι τρεις Βασιλείς ονομαζόταν ‘Άργος’ το οποίο στα Αρχαία Ελληνικά σημαίνει αστραφτερός, λαμπερός. Και υπήρχαν και τρεις Βασιλιάδες με το όνομα Περδίκας που σημαίνει Δίκαιος (περί + δίκης).
Επίσης, του ανέφερα τον Αντίγονο, στρατηγό του Αλεξάνδρου και μετέπειτα διοικητή της Μικράς Ασίας. Το όνομά του σημαίνει ‘απόγονος, αντί (από) + γόνοι’. Αντίστοιχα, ο έφορος και αξιωματικός του Μεγάλου Αλεξάνδρου Αντίπατρος είχε επίσης παρόμοιο όνομα. Σημαίνει ‘ο γιος του πατέρα του’.
Του εξήγησα λοιπόν ότι κανένας δεν λεγόταν Αλεξανδρόφσκι ή Φιλίποβιτς. Στο τέλος, τον προσκάλεσα και τον προκάλεσα, πάντα με κόσμιο τρόπο, να πάμε μαζί στην Βεργίνα, δηλαδή στις Αρχαίες Αιγές (Αιγές = κατσίκες, εξ ου και αιγοπρόβατα) και να διαβάσουμε μαζί τις επιτύμβιες στήλες και ότι άλλο έχει βρεθεί με επιγραφές. Του είπα ότι εάν κατάφερνε να διαβάσει έστω μία πρόταση, θα συμφωνούσα μαζί του. Ειδάλλως, θα έπρεπε αυτός να πάψει να ισχυρίζεται ότι η γλώσσα των Μακεδόνων ‘εξελληνίστηκε’ από τον Αλέξανδρο, αφού οι επιτύμβιες στήλες είναι κατά αιώνες παλαιότερες από την εποχή του. Άλλωστε, τα κοινά ονόματα, η προέλευσή τους και η γλώσσα δείχνουν και κοινή καταγωγή. Εκεί όμως, βρήκε μια αστεία δικαιολογία για να φύγει για λίγο και όπως ήταν φυσικό, εξαφανίστηκε. Ακόμη τον ψάχνω.
Ας δούμε λοιπόν συγκεντρωμένα και απλουστευμένα τι σημαίνουν τα ονόματα 100 Μακεδόνων και την Ελληνική προέλευσή τους. Ευχαριστώ την κυρία Δώρα Γκαρνέτα για την πολύτιμη βοήθειά της.
Αλέξανδρος = αυτός που διώχνει/ προστατεύει/ καταπολεμά τους άνδρες. αλέξω + ανήρ. Αντίστοιχες λέξεις: αλεξίσφαιρο, αλεξικέραυνο, αλεξίθραυσμο, αλεξίπτωτο, αλεξήλιο
Φίλιππος = αυτός που αγαπάει τα άλογα. φίλος + ίππος (άλογο)
Μακεδονία = η χώρα των ψηλών ανδρών. μακεδνός (ψηλός/ μακρύς). Μπορεί να σημαίνει και η περιοχή που βρίσκεται ψηλά (στην Ελλάδα). Παρομοίως λέμε και η ‘κάθοδος’ των Δωριέων.
Ευριδίκη = η ολοκληρωμένη/ πλήρης δικαιοσύνη. ευρεία + δίκη. Μητέρα του Φιλίππου, γιαγιά του Αλεξάνδρου
Θεσσαλονίκη = Η νίκη κατά των Θεσσαλών. Θεσσαλών + νίκη. Αδελφή του Αλεξάνδρου
Κάσσανδρος = αυτός που λάμπει. καίκασμαι(λάμπω, αστράφτω) + ανήρ (άνθρωπος) Εξ ου και Ηωκάστη=λαμπερή. Ο Κάσσανδρος ήταν στρατηγός του Αλεξάνδρου και Βασιλιάς της Μακεδονίας μετά το θάνατό του. Δεν δίστασε να δολοφονήσει τη μητέρα του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, και το γιο του για να διατηρήσει το θρόνο. Γνωστό Ελληνικό όνομα είναι και η Κασσάνδρα
Κλεοπάτρα = η δόξα του πατέρα. κλέος (δόξα) + πατήρ. Αδελφή του Αλεξάνδρου. Πριν το γάμο της, δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β’ στο θέατρο της Βεργίνας (Αιγές)
Περδίκκας = περίδικας περί+ δίκης Δίκαιος. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Παρμενίων = ο απόγονος του Παρμενών. παρμενών + ίον(απόγονος του). Ο πιο γνωστός στρατηγός του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου
Κρατερός = ισχυρός. από το ‘κρατειν’ (κυριαρχώ) Εξ ου και παντοκράτορας, αυτοκράτορας. Φίλος και στρατηγός του Αλεξάνδρου
Σέλευκος = που θα πρέπει να είναι λευκός, να έχει φως. σελ(ήλιος, φως) από το λευκός. Στρατηγός του Αλεξάνδρου ο οποίος ίδρυσε το Βασίλειο των Σελευκιδών μετά το θάνατο του Στρατηλάτη.
Κυνάνη = σκληρή. δωρική διάλεκτος του ‘κύνα’. Ετεροθαλής αδελφή του Αλεξάνδρου
Αριδαίος = πολύ τρομακτικός. άρι (πολύ) + δάιος(καταστρεπτικός). Γιος του Φιλίππου και αργότερα Βασιλιάς της Μακεδονίας, αλλιώς γνωστός ως Φίλιππος ο Γ’
Άργος = αστραφτερός. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αμύντας = υπερασπιστής. αμύνω. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αίρωπος = Το όνομά του είναι παρμένο από την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία (βλ. Παυσανίας 8:44). Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αντίγονος = απόγονος. αντί (από) + γόνος. Υπήρχε ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος (στρατηγός και μετέπειτα Διοικητής της Μικράς Ασίας) και ο Αντίγονος Γονατάς (αυτός που γονατίζει)
Αντίπατρος = ο απόγονος / γιος του πατέρας του. αντί (από) + πατήρ. Αξιωματικός και έφορος του Αλεξάνδρου κατά την απουσία του
Αρχέλαος = αυτός που εξουσιάζει το λαό. αρχή + λαός. επίσης το όνομα Σπαρτιάτη Βασιλιά το 886πχ
Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα – Αρχέλαος Α’ (413 -399πχ) και Αρχέλαος ο Β’ (396- 393πχ)
Κάρανος = βασιλιάς, ηγέτης. καρ(ηγείται) Εξ ου και η Αγγλική λέξη capital. ο ιδρυτής της δυναστείας των Αργαιάδων, των Μακεδόνων Βασιλέων
Κοίνος = κοινός, συνηθισμένος. Αργαιάδης Βασιλιάς του 8ου αιώνα πχ
Λυσίμαχος = αυτός που φέρνει αποτέλεσμα στη μάχη. λύση + μάχη. Στρατηγός του Αλεξάνδρου ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση της Θράκης μετά το θάνατό του
Ορέστης = που κατοικεί στα βουνά. όρος + εστία. Βασιλιάς της Μακεδονίας από το 399-396πχ
Παυσανίας. Ελληνικό όνομα , όπως και του Σπαρτιάτη Βασιλιά στη μάχη των Πλαταιών το 479 πχ. Βασιλιάς των Μακεδόνων το 393πχ
Περσέας = κατακτητής. πέρθω (καταστρέφω, κατακτώ). Μακεδόνας Βασιλιάς το 179-168πχ
Πτολεμαίος = επιθετικός, πολεμικός. Όπως έλεγε και ο Ηράκλειτος, ’πατήρ πάντων πτόλεμος’ (Στρατηγός του Αλεξάνδρου
Τύριμας = αυτός που αγαπάει το τυρί. Βασιλιάς του Άργους και πρόγονος των Μακεδόνων
Πευκέστας = αυτό που έχει οξεία, απότομη γωνία. πευκή (οξεία, μυτερός) + δωρική κατάληξη. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου
Αριστοφάνης = αυτός που εμφανίζεται ως ο καλύτερος. αρίστος + φάνης. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου, παρών κατά τη δολοφονία του Κλείτου
Κοραγός = ο αρχηγός των νέων. κούρος+ άγω. Μακεδόνας που έχασε από τον Ολυμπιονίκη Διόξιππο
Αρίστος = ο καλύτερος. Στρατηγός του Αλεξάνδρου
Κλείτος =ένδοξος . κλέος (δόξα). Διοικητής φάλαγγας στη μάχη του Υδάσπη ποταμού
Ηφαιστίονας = από το φούρνο, το ηφαίστειο. Ο καλύτερος φίλος του Αλεξάνδρου
Ηρακλείδης = από τον Ηρακλή. ή αλλιώς η δόξα της Ήρας. Στρατιώτης του Αλεξάνδρου
Νεοπτόλεμος = νέος πόλεμος. Πρόγονος του Αλεξάνδρου και ονόματα στρατιωτών
Φιλώτας = φιλικός, αγαπημένος φίλος + όσις. Γιος του Παρμενίων και διοικητής του ιππικού
Φιλόξενος = φίλος των ξένων. Στρατιώτης του Αλεξάνδρου
Μενέλαος = . μένος(δύναμη) + λαός Από εδώ βγαίνει και το Αγγλικό man. Κυβερνήτης στο ναυτικό.
Λαομέδων = αυτός που διέπει τους ανθρώπους. λαός + μέδων. Παιδικός φίλος του Αλεξάνδρου και μετέπειτα σατράπης
Πολυσπέρχης = αυτός που βιάζεται πολύ. πολύ + σπέρχω(βιάζομαι). Μακεδόνας, γιος του Σημία
Πολέμων = αυτός που μάχεται συνεχώς. Αδελφός του Άτταλου
Αυτόδικος = αυτός που παίρνει το νόμο στα χέρια του. αυτό + δίκη. Σωματοφύλακας του Φιλίππου Γ.
Νικάνωρ = νικητής. Γιος του Παρμενίωνα, διοκητής των Υπασπιστών
Λεονάτος = που μάχεται σαν το λιοντάρι. λέον + νιάτος. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου
Κριτόλαος = αυτός που επέλεξε, έκρινε ο λαός. κρίτω + λαός. Αγγειοπλάστης της Πέλλας
Ζώηλος = ζωντανός. Πατέρας του Μυλέα από τη Βέροια
Ζεύξης = που ενώνει κάτι. Μακεδόνας κυβερνήτης της Λυδίας στα χρόνια του Αντίγονου Γ’
Αλκέτας = που έχει αντοχή άλκη. Μακεδόνες Άρχοντες
Αεοροπός. Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα το οποίο μας παραπέμπει στον βασιλιά Ατρέα των Μυκηνών
Δημήτριος. παραπέμπει στη Θεά Δήμητρα. Βασιλιάς της Μακεδονίας το 309- 301πχ
Βαλακρος = αυτός που λάμπει. φαλακρος. Πολλές φορές οι Μακεδόνες άλλαζαν το φ με το β, εξ ου και Βερενίκη = Φερενίκη, βέλεκυς = πέλεκυς. Σήμερα αλλάζουμε το λ με το ρ (αδελφός = αδερφός).
Λεοχάρης = που κάνει το λαό να χαίρεται. λαός + χαίρω. Εξ ου και λεωφορείο, λεωφόρος.
Δεινοκράτης = ο τρομερός ηγεμόνας. δεινό + κράτειν Βοήθησε τον Αλέξανδρο στη δημιουργία της Αλεξάνδρειας
Άδμητος = α αδάμαστος. α στερητικό + δαμάω (δαμάζω)
Ανδρότιμος = ο γενναίος, που τιμάει την ανδρεία του. ανήρ + τιμή
Πείθων = αυτός που πείθει. Κοινό όνομα των Μακεδόνων
Σώστρατος = αυτός που σώζει τον στρατό. Γιος του Αμύντα. Δολοφονήθηκε ως συνωμότης
Δίμνος = φόβος. δείμος. Ένας από τους συνωμότες
Τϊμανδρος = αυτός που τιμάει τους ανθρώπους. Ένας από τους διοικητές των υπασπιστών
Τληπόλεμος = αυτός που αντέχει τον πόλεμο. τλάω(αντέχω, εξ ου και Άτλας) + πόλεμος. Διορίστηκε σατράπης από τον Αλέξανδρο. Στην Ελληνική μυθολογία, ήταν γιος του Ηρακλή.
Άξιος = ικανός. Το όνομά του βρέθηκε σε επίγραφή :‘Άξιος Αντιγόνου Μακεδών’
Θεόξενος = το όνομά του βρέθηκε σε επιγραφή σε ναό του Απόλλωνα: ‘Θεόξενος Αισχρείωνος Κασσανδρεύς’ = Ο Θεόξενος της πόλης Αισχρείωνος, γιος του Κασσάνδρου
Μήτρων = από την μητέρα (μήτηρ). Εμφανίζεται σε επιγραφή ως δωρητής/ χορηγός.
Κλεοχάρης = με τη χαρά της δόξας. κλέω + χάρις. Γιος του Πυθέα από την Αμφίπολη.
Πρεπέλαος = αυτός που αρμόζει στο λαό. πρέπει + λαος. Στρατηγός του Κασσάνδρου
Ιππόλοχος = αυτός που στήνει ενέδρα στα άλογα. ίππος + λόχος (ενέδρα, εξ ου και ελλοχεύω). Μακεδόνας Ιστορικός που έζησε περίπου το 300πχ
Αλέξαρχος = αυτός που προστατεύει (από) τις Αρχές. αλέξω + αρχές. Αδελφός του Κασσάνδρου
Ασκληπιόδωρος = το δώρο του Ασκληπιού ( ο Θεός της επούλωσης και της Ιατρικής στην Ελληνική μυθολογία). Εξέχων Μακεδόνας, από την Πέλλα.
Καλλίνης = όμορφος. Μακεδόνας αξιωματικός
Πλείσταρχος = αυτός που είναι μεγάλος άρχοντας. πλείστος (σε μεγάλο βαθμό, εξ ου και ‘επί των πλείστων) + άρχος. Μικρότερος αδελφός του Κασσάνδρου
Πολυκλής = αυτός που έχει μεγάλη δόξα. Στρατηγός του Αντίπατρου
Πολυδάμας = αυτός που κυριαρχεί σε μια πόλη ή αυτό που κυριαρχεί πολύ. Εταίρος
Απολλοφάνης = αυτός που φανέρωσε ο Απόλλωνας. Εξέχων Μακεδόνας που διορίστηκε Σατράπης
Αρχίας = αυτός που καθοδηγεί από το ρήμα άρχω. Εξέχων Μακεδόνας
Αρχεσήλαος = αυτός που κυριαρχεί στο λαό. άρχομαι + λαός Μακεδόνας που ανέλαβε τη Σατραπεία της Μεσοποταμίας το 323πχ
Κλέανδρος = ο άνδρας που έχει δόξα. κλέος + ανήρ. Διοικητής των τοξοτών που πέθανε στην Αλικαρνασσό το 334πχ
Αγησίστρατος = αυτός που ηγείται στον στρατό. ηγήσομαι + στρατός. Πατέρας του Παράμονα, στρατηγό του Αντίγονου
Άγγερος = αυτός που κάνει συγκεντρώσεις, αγορεύει. αγέρρω (κάνω συγκεντρώσεις). Πατέρας του Ανδρόνικου, στρατηγού του Αλεξάνδρου
Αβρέας = ευγενικός, από το αβρός. Εξ ου και αβρότητα. Ανήκε στην αυλή του Αλεξάνδρου.
Αγαθάνωρ = ο ενάρετος άνθρωπος. αγάθω + ανήρ. Ιερέας του Ασκληπιού με καταγωγή από τη Βέροια, όπως φαίνεται σε επιγραφή.
Αγακλής = αυτός που οδηγεί προς τη δόξα. άγω + κλέος. Γιος του Σίμωνα από την Πέλλα.
Αγασικλής = αυτός που έχει μεγάλη φήμη/ δόξα. άγαν + κλέος. Γιος του Μέντωρα από το Δίον
Αγγάρεος = αυτός που φέρνει νέα (αγαρεία). Μακεδόνας από την Αμφίπολη όπου το όνομά του φαίνεται σε επιγραφή
Αγέλας = αυτός που οδηγεί το λαό. άγω + λαός . Γιος του Αλεξάνδρου Α’, γεννήθκε στα μέσα του 5ου αιώνα πχ και ήταν πρέσβης των Μακεδόνων στη συμφωνία που έκαναν με τους Αθηναίους. Υπάρχει και η ανάλογη επιγραφή.
Άγιππος = αυτός που (καθ)οδηγεί το άλογο. άγω + ίππος. Ήταν από τη Βέροια, όπως φαίνεται από επιγραφή όπου εμφανίζεται ως μάρτυρας σε ένα γεγονός.
Αγλαϊανός = αυτός που λάμπει. αγάλω(λάμπω), εξ ου και Αγλαϊα. Το όνομα του φαίνεται σε επιγραφή του 4ου αιώνα πχ
Αγνόθεος = αυτός που έχει καθαρά μέσα του το Θεό. Πιθανώς από την Πέλλα αφού εκεί βρέθηκε επιγραφή με το όνομά του από το 300-250πχ
Αθηναγόρας = αυτός που αγορεύει στην Αθήνα. Στρατηγός του Φιλίππου Β’.
Περίανδρος = αυτός που κινείται γύρω από τους άνδρες. Γιος του Μακεδόνα Ιστορικού Μαρσύα
Λεοντίσκος = το λιονταράκι. Γιος του Πτολεμαίου Α’
Ευφράνωρ = αυτός που χαίρεται πολύ, εξ ου και ‘ευφραίνει καρδίαν’. Γενικός διοικητής της Περσίας
Διονυσόφων = αυτός που έχει τη φωνή του Διονύσου
Αντιγόνη = η απόγονος. Η Αντιγόνη από την Πύδνα ήταν η ερωμένη του Φιλώτα
Βουλομάγα = αυτή που έχει πολλές επιθυμίες. βούλομαι + άγαν. Το όνομά της βρίσκεται ανάμεσα στους χορηγούς
Αταλάντη = αυτή που έχει ταλέντα. Αδελφή του Περδίκκα
Αγελαεία = αυτή που ανήκει σε αγέλη, εξ ου και Αγελάδα, Αγελαϊα Βους. Σύζυγος του Αμύντα από τη Βέροια
Αθηναϊς = η μικρή Αθηνά. Το όνομά της βρέθηκε σε βωμό του Ηρακλή.
Στρατονίκη = αυτή που φέρνει τη νίκη στο στρατό. Αδελφή του βασιλιά Περδίκκα Β’, όπως διαβάζουμε στον Θουκιδίδη ‘και ο Περδίκκας τελικά έδωσε την αδελφή του Στρατονίκη στον Σεύθη όπως είχε υποσχεθεί’, Θουκυδίδης, Πελοποννησιακός πόλεμος, κεφάλαιο 8
Θήτα = αυτή που έχει τεθεί, η τεθημένη, ή αλλιώς αυτή που τιμά τους Θεούς, από το Θεοτίμη
Ελπίζω να μην σας κούρασα, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε κάποια θέματα. Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του, δεν έχει μέλλον.
Αφορμή για αυτό το άρθρο αποτέλεσε η συζήτηση που είχα με έναν Σκοπιανό τουρίστα στη Λεπτοκαρυά. Ούτε λίγο ούτε πολύ προσπαθούσε να μου δείξει ότι αυτός είναι απόγονος των Αρχαίων Μακεδόνων κτλ. Όταν η συζήτηση πήγε στη γλώσσα τους (όπου και πάλι προσπαθούσε να με πείσει ότι η δική τους Γλώσσα προέρχεται από τη Γλώσσα των Μακεδόνων), τον ρώτησα τι σημαίνουν τα ονόματα των Μακεδόνων και από πού προέρχονται και εκεί τα βρήκε σκούρα. Δυστυχώς γι’ αυτόν, ως γλωσσολόγος γνωρίζω κάτι περισσότερο από αυτόν.
Του εξήγησα λοιπόν τι σημαίνει Αλέξανδρος, ότι δηλαδή είναι αυτός που προστατεύει από ή διώχνει τους άλλους άνδρες, ενώ αντίστοιχα το αλεξικέραυνο προστατεύει από τους κεραυνούς, το αλεξίσφαιρο προστατεύει από τις σφαίρες κτλ, του εξήγησα τι σημαίνει Φίλιππος, Μακεδονία και άλλα πολλά ονόματα επιφανών και γνωστών Μακεδόνων. Είχαν κοινά ονόματα και προέλευση, κοινή γλώσσα, κοινά έθιμα, παραδόσεις, λατρείες, Θεούς, δαίμονες κτλ. Αλλά τα ονόματα και μόνο φτάνουν.
Πχ η Θεσσαλονίκη, η αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου πήρε το όνομά της μετά την ‘επί των Θεσσαλών Νίκη’ του Φιλίππου. Δηλαδή, ο πατέρας της και Βασιλέας τότε Φίλιππος, νίκησε τους Θεσσαλούς σε μία μάχη και ονόμασε έτσι την κόρη του. Φυσικά έτσι ονομάζεται και η Συμπρωτεύουσά μας. Η άλλη αδελφή του λεγόταν Κλεοπάτρα και σημαίνει η δόξα του πατέρα – ‘κλέος’ (δόξα) + ‘πατήρ’. Επίσης, ο Αριδαίος, ο αδελφός του Αλεξάνδρου, είχε Ελληνικό όνομα που σημαίνει πολύ τρομακτικός/ καταστρεπτικός – ‘αρι’ + ‘δαιος’ (καταστροφή). Η μητέρα του Φιλίππου λεγόταν Ευριδίκη, από τα Ελληνικά ‘Ευρεία’ και ‘Δίκη’ και σημαίνει μεγάλη δικαιοσύνη.
Η μητέρα του Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάδα, καταγόταν από την Ήπειρο ενώ είναι πανεύκολο να βρούμε που παραπέμπει το όνομά της. Όμως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι το κανονικό της όνομα ήταν Πολυξένη (Ελληνικότατο όνομα που σημαίνει πολύ φιλόξενη) και μετονομάστηκε σε Ολυμπιάδα μετά τη νίκη του Φιλίππου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 356πχ. Όσο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μόνο Έλληνες επιτρεπόταν να συμμετέχουν σε αυτούς και φυσικά οι Μακεδόνες συμμετείχαν κανονικά και μάλιστα με αρκετές επιτυχίες.
Μετά του ανέφερα και άλλα ονόματα επιφανών Μακεδόνων, όπως των τριών διαφορετικών Βασιλέων της Μακεδονίας με το όνομα Αμύντας, το οποίο σημαίνει υπερασπιστής. Προέρχεται από τη λέξη αμύνομαι. Άλλοι τρεις Βασιλείς ονομαζόταν ‘Άργος’ το οποίο στα Αρχαία Ελληνικά σημαίνει αστραφτερός, λαμπερός. Και υπήρχαν και τρεις Βασιλιάδες με το όνομα Περδίκας που σημαίνει Δίκαιος (περί + δίκης).
Επίσης, του ανέφερα τον Αντίγονο, στρατηγό του Αλεξάνδρου και μετέπειτα διοικητή της Μικράς Ασίας. Το όνομά του σημαίνει ‘απόγονος, αντί (από) + γόνοι’. Αντίστοιχα, ο έφορος και αξιωματικός του Μεγάλου Αλεξάνδρου Αντίπατρος είχε επίσης παρόμοιο όνομα. Σημαίνει ‘ο γιος του πατέρα του’.
Του εξήγησα λοιπόν ότι κανένας δεν λεγόταν Αλεξανδρόφσκι ή Φιλίποβιτς. Στο τέλος, τον προσκάλεσα και τον προκάλεσα, πάντα με κόσμιο τρόπο, να πάμε μαζί στην Βεργίνα, δηλαδή στις Αρχαίες Αιγές (Αιγές = κατσίκες, εξ ου και αιγοπρόβατα) και να διαβάσουμε μαζί τις επιτύμβιες στήλες και ότι άλλο έχει βρεθεί με επιγραφές. Του είπα ότι εάν κατάφερνε να διαβάσει έστω μία πρόταση, θα συμφωνούσα μαζί του. Ειδάλλως, θα έπρεπε αυτός να πάψει να ισχυρίζεται ότι η γλώσσα των Μακεδόνων ‘εξελληνίστηκε’ από τον Αλέξανδρο, αφού οι επιτύμβιες στήλες είναι κατά αιώνες παλαιότερες από την εποχή του. Άλλωστε, τα κοινά ονόματα, η προέλευσή τους και η γλώσσα δείχνουν και κοινή καταγωγή. Εκεί όμως, βρήκε μια αστεία δικαιολογία για να φύγει για λίγο και όπως ήταν φυσικό, εξαφανίστηκε. Ακόμη τον ψάχνω.
Ας δούμε λοιπόν συγκεντρωμένα και απλουστευμένα τι σημαίνουν τα ονόματα 100 Μακεδόνων και την Ελληνική προέλευσή τους. Ευχαριστώ την κυρία Δώρα Γκαρνέτα για την πολύτιμη βοήθειά της.
Αλέξανδρος = αυτός που διώχνει/ προστατεύει/ καταπολεμά τους άνδρες. αλέξω + ανήρ. Αντίστοιχες λέξεις: αλεξίσφαιρο, αλεξικέραυνο, αλεξίθραυσμο, αλεξίπτωτο, αλεξήλιο
Φίλιππος = αυτός που αγαπάει τα άλογα. φίλος + ίππος (άλογο)
Μακεδονία = η χώρα των ψηλών ανδρών. μακεδνός (ψηλός/ μακρύς). Μπορεί να σημαίνει και η περιοχή που βρίσκεται ψηλά (στην Ελλάδα). Παρομοίως λέμε και η ‘κάθοδος’ των Δωριέων.
Ευριδίκη = η ολοκληρωμένη/ πλήρης δικαιοσύνη. ευρεία + δίκη. Μητέρα του Φιλίππου, γιαγιά του Αλεξάνδρου
Θεσσαλονίκη = Η νίκη κατά των Θεσσαλών. Θεσσαλών + νίκη. Αδελφή του Αλεξάνδρου
Κάσσανδρος = αυτός που λάμπει. καίκασμαι(λάμπω, αστράφτω) + ανήρ (άνθρωπος) Εξ ου και Ηωκάστη=λαμπερή. Ο Κάσσανδρος ήταν στρατηγός του Αλεξάνδρου και Βασιλιάς της Μακεδονίας μετά το θάνατό του. Δεν δίστασε να δολοφονήσει τη μητέρα του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, και το γιο του για να διατηρήσει το θρόνο. Γνωστό Ελληνικό όνομα είναι και η Κασσάνδρα
Κλεοπάτρα = η δόξα του πατέρα. κλέος (δόξα) + πατήρ. Αδελφή του Αλεξάνδρου. Πριν το γάμο της, δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β’ στο θέατρο της Βεργίνας (Αιγές)
Περδίκκας = περίδικας περί+ δίκης Δίκαιος. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Παρμενίων = ο απόγονος του Παρμενών. παρμενών + ίον(απόγονος του). Ο πιο γνωστός στρατηγός του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου
Κρατερός = ισχυρός. από το ‘κρατειν’ (κυριαρχώ) Εξ ου και παντοκράτορας, αυτοκράτορας. Φίλος και στρατηγός του Αλεξάνδρου
Σέλευκος = που θα πρέπει να είναι λευκός, να έχει φως. σελ(ήλιος, φως) από το λευκός. Στρατηγός του Αλεξάνδρου ο οποίος ίδρυσε το Βασίλειο των Σελευκιδών μετά το θάνατο του Στρατηλάτη.
Κυνάνη = σκληρή. δωρική διάλεκτος του ‘κύνα’. Ετεροθαλής αδελφή του Αλεξάνδρου
Αριδαίος = πολύ τρομακτικός. άρι (πολύ) + δάιος(καταστρεπτικός). Γιος του Φιλίππου και αργότερα Βασιλιάς της Μακεδονίας, αλλιώς γνωστός ως Φίλιππος ο Γ’
Άργος = αστραφτερός. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αμύντας = υπερασπιστής. αμύνω. Τρεις Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αίρωπος = Το όνομά του είναι παρμένο από την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία (βλ. Παυσανίας 8:44). Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα
Αντίγονος = απόγονος. αντί (από) + γόνος. Υπήρχε ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος (στρατηγός και μετέπειτα Διοικητής της Μικράς Ασίας) και ο Αντίγονος Γονατάς (αυτός που γονατίζει)
Αντίπατρος = ο απόγονος / γιος του πατέρας του. αντί (από) + πατήρ. Αξιωματικός και έφορος του Αλεξάνδρου κατά την απουσία του
Αρχέλαος = αυτός που εξουσιάζει το λαό. αρχή + λαός. επίσης το όνομα Σπαρτιάτη Βασιλιά το 886πχ
Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα – Αρχέλαος Α’ (413 -399πχ) και Αρχέλαος ο Β’ (396- 393πχ)
Κάρανος = βασιλιάς, ηγέτης. καρ(ηγείται) Εξ ου και η Αγγλική λέξη capital. ο ιδρυτής της δυναστείας των Αργαιάδων, των Μακεδόνων Βασιλέων
Κοίνος = κοινός, συνηθισμένος. Αργαιάδης Βασιλιάς του 8ου αιώνα πχ
Λυσίμαχος = αυτός που φέρνει αποτέλεσμα στη μάχη. λύση + μάχη. Στρατηγός του Αλεξάνδρου ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση της Θράκης μετά το θάνατό του
Ορέστης = που κατοικεί στα βουνά. όρος + εστία. Βασιλιάς της Μακεδονίας από το 399-396πχ
Παυσανίας. Ελληνικό όνομα , όπως και του Σπαρτιάτη Βασιλιά στη μάχη των Πλαταιών το 479 πχ. Βασιλιάς των Μακεδόνων το 393πχ
Περσέας = κατακτητής. πέρθω (καταστρέφω, κατακτώ). Μακεδόνας Βασιλιάς το 179-168πχ
Πτολεμαίος = επιθετικός, πολεμικός. Όπως έλεγε και ο Ηράκλειτος, ’πατήρ πάντων πτόλεμος’ (Στρατηγός του Αλεξάνδρου
Τύριμας = αυτός που αγαπάει το τυρί. Βασιλιάς του Άργους και πρόγονος των Μακεδόνων
Πευκέστας = αυτό που έχει οξεία, απότομη γωνία. πευκή (οξεία, μυτερός) + δωρική κατάληξη. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου
Αριστοφάνης = αυτός που εμφανίζεται ως ο καλύτερος. αρίστος + φάνης. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου, παρών κατά τη δολοφονία του Κλείτου
Κοραγός = ο αρχηγός των νέων. κούρος+ άγω. Μακεδόνας που έχασε από τον Ολυμπιονίκη Διόξιππο
Αρίστος = ο καλύτερος. Στρατηγός του Αλεξάνδρου
Κλείτος =ένδοξος . κλέος (δόξα). Διοικητής φάλαγγας στη μάχη του Υδάσπη ποταμού
Ηφαιστίονας = από το φούρνο, το ηφαίστειο. Ο καλύτερος φίλος του Αλεξάνδρου
Ηρακλείδης = από τον Ηρακλή. ή αλλιώς η δόξα της Ήρας. Στρατιώτης του Αλεξάνδρου
Νεοπτόλεμος = νέος πόλεμος. Πρόγονος του Αλεξάνδρου και ονόματα στρατιωτών
Φιλώτας = φιλικός, αγαπημένος φίλος + όσις. Γιος του Παρμενίων και διοικητής του ιππικού
Φιλόξενος = φίλος των ξένων. Στρατιώτης του Αλεξάνδρου
Μενέλαος = . μένος(δύναμη) + λαός Από εδώ βγαίνει και το Αγγλικό man. Κυβερνήτης στο ναυτικό.
Λαομέδων = αυτός που διέπει τους ανθρώπους. λαός + μέδων. Παιδικός φίλος του Αλεξάνδρου και μετέπειτα σατράπης
Πολυσπέρχης = αυτός που βιάζεται πολύ. πολύ + σπέρχω(βιάζομαι). Μακεδόνας, γιος του Σημία
Πολέμων = αυτός που μάχεται συνεχώς. Αδελφός του Άτταλου
Αυτόδικος = αυτός που παίρνει το νόμο στα χέρια του. αυτό + δίκη. Σωματοφύλακας του Φιλίππου Γ.
Νικάνωρ = νικητής. Γιος του Παρμενίωνα, διοκητής των Υπασπιστών
Λεονάτος = που μάχεται σαν το λιοντάρι. λέον + νιάτος. Σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου
Κριτόλαος = αυτός που επέλεξε, έκρινε ο λαός. κρίτω + λαός. Αγγειοπλάστης της Πέλλας
Ζώηλος = ζωντανός. Πατέρας του Μυλέα από τη Βέροια
Ζεύξης = που ενώνει κάτι. Μακεδόνας κυβερνήτης της Λυδίας στα χρόνια του Αντίγονου Γ’
Αλκέτας = που έχει αντοχή άλκη. Μακεδόνες Άρχοντες
Αεοροπός. Δύο Μακεδόνες Βασιλείς με αυτό το Ελληνικό όνομα το οποίο μας παραπέμπει στον βασιλιά Ατρέα των Μυκηνών
Δημήτριος. παραπέμπει στη Θεά Δήμητρα. Βασιλιάς της Μακεδονίας το 309- 301πχ
Βαλακρος = αυτός που λάμπει. φαλακρος. Πολλές φορές οι Μακεδόνες άλλαζαν το φ με το β, εξ ου και Βερενίκη = Φερενίκη, βέλεκυς = πέλεκυς. Σήμερα αλλάζουμε το λ με το ρ (αδελφός = αδερφός).
Λεοχάρης = που κάνει το λαό να χαίρεται. λαός + χαίρω. Εξ ου και λεωφορείο, λεωφόρος.
Δεινοκράτης = ο τρομερός ηγεμόνας. δεινό + κράτειν Βοήθησε τον Αλέξανδρο στη δημιουργία της Αλεξάνδρειας
Άδμητος = α αδάμαστος. α στερητικό + δαμάω (δαμάζω)
Ανδρότιμος = ο γενναίος, που τιμάει την ανδρεία του. ανήρ + τιμή
Πείθων = αυτός που πείθει. Κοινό όνομα των Μακεδόνων
Σώστρατος = αυτός που σώζει τον στρατό. Γιος του Αμύντα. Δολοφονήθηκε ως συνωμότης
Δίμνος = φόβος. δείμος. Ένας από τους συνωμότες
Τϊμανδρος = αυτός που τιμάει τους ανθρώπους. Ένας από τους διοικητές των υπασπιστών
Τληπόλεμος = αυτός που αντέχει τον πόλεμο. τλάω(αντέχω, εξ ου και Άτλας) + πόλεμος. Διορίστηκε σατράπης από τον Αλέξανδρο. Στην Ελληνική μυθολογία, ήταν γιος του Ηρακλή.
Άξιος = ικανός. Το όνομά του βρέθηκε σε επίγραφή :‘Άξιος Αντιγόνου Μακεδών’
Θεόξενος = το όνομά του βρέθηκε σε επιγραφή σε ναό του Απόλλωνα: ‘Θεόξενος Αισχρείωνος Κασσανδρεύς’ = Ο Θεόξενος της πόλης Αισχρείωνος, γιος του Κασσάνδρου
Μήτρων = από την μητέρα (μήτηρ). Εμφανίζεται σε επιγραφή ως δωρητής/ χορηγός.
Κλεοχάρης = με τη χαρά της δόξας. κλέω + χάρις. Γιος του Πυθέα από την Αμφίπολη.
Πρεπέλαος = αυτός που αρμόζει στο λαό. πρέπει + λαος. Στρατηγός του Κασσάνδρου
Ιππόλοχος = αυτός που στήνει ενέδρα στα άλογα. ίππος + λόχος (ενέδρα, εξ ου και ελλοχεύω). Μακεδόνας Ιστορικός που έζησε περίπου το 300πχ
Αλέξαρχος = αυτός που προστατεύει (από) τις Αρχές. αλέξω + αρχές. Αδελφός του Κασσάνδρου
Ασκληπιόδωρος = το δώρο του Ασκληπιού ( ο Θεός της επούλωσης και της Ιατρικής στην Ελληνική μυθολογία). Εξέχων Μακεδόνας, από την Πέλλα.
Καλλίνης = όμορφος. Μακεδόνας αξιωματικός
Πλείσταρχος = αυτός που είναι μεγάλος άρχοντας. πλείστος (σε μεγάλο βαθμό, εξ ου και ‘επί των πλείστων) + άρχος. Μικρότερος αδελφός του Κασσάνδρου
Πολυκλής = αυτός που έχει μεγάλη δόξα. Στρατηγός του Αντίπατρου
Πολυδάμας = αυτός που κυριαρχεί σε μια πόλη ή αυτό που κυριαρχεί πολύ. Εταίρος
Απολλοφάνης = αυτός που φανέρωσε ο Απόλλωνας. Εξέχων Μακεδόνας που διορίστηκε Σατράπης
Αρχίας = αυτός που καθοδηγεί από το ρήμα άρχω. Εξέχων Μακεδόνας
Αρχεσήλαος = αυτός που κυριαρχεί στο λαό. άρχομαι + λαός Μακεδόνας που ανέλαβε τη Σατραπεία της Μεσοποταμίας το 323πχ
Κλέανδρος = ο άνδρας που έχει δόξα. κλέος + ανήρ. Διοικητής των τοξοτών που πέθανε στην Αλικαρνασσό το 334πχ
Αγησίστρατος = αυτός που ηγείται στον στρατό. ηγήσομαι + στρατός. Πατέρας του Παράμονα, στρατηγό του Αντίγονου
Άγγερος = αυτός που κάνει συγκεντρώσεις, αγορεύει. αγέρρω (κάνω συγκεντρώσεις). Πατέρας του Ανδρόνικου, στρατηγού του Αλεξάνδρου
Αβρέας = ευγενικός, από το αβρός. Εξ ου και αβρότητα. Ανήκε στην αυλή του Αλεξάνδρου.
Αγαθάνωρ = ο ενάρετος άνθρωπος. αγάθω + ανήρ. Ιερέας του Ασκληπιού με καταγωγή από τη Βέροια, όπως φαίνεται σε επιγραφή.
Αγακλής = αυτός που οδηγεί προς τη δόξα. άγω + κλέος. Γιος του Σίμωνα από την Πέλλα.
Αγασικλής = αυτός που έχει μεγάλη φήμη/ δόξα. άγαν + κλέος. Γιος του Μέντωρα από το Δίον
Αγγάρεος = αυτός που φέρνει νέα (αγαρεία). Μακεδόνας από την Αμφίπολη όπου το όνομά του φαίνεται σε επιγραφή
Αγέλας = αυτός που οδηγεί το λαό. άγω + λαός . Γιος του Αλεξάνδρου Α’, γεννήθκε στα μέσα του 5ου αιώνα πχ και ήταν πρέσβης των Μακεδόνων στη συμφωνία που έκαναν με τους Αθηναίους. Υπάρχει και η ανάλογη επιγραφή.
Άγιππος = αυτός που (καθ)οδηγεί το άλογο. άγω + ίππος. Ήταν από τη Βέροια, όπως φαίνεται από επιγραφή όπου εμφανίζεται ως μάρτυρας σε ένα γεγονός.
Αγλαϊανός = αυτός που λάμπει. αγάλω(λάμπω), εξ ου και Αγλαϊα. Το όνομα του φαίνεται σε επιγραφή του 4ου αιώνα πχ
Αγνόθεος = αυτός που έχει καθαρά μέσα του το Θεό. Πιθανώς από την Πέλλα αφού εκεί βρέθηκε επιγραφή με το όνομά του από το 300-250πχ
Αθηναγόρας = αυτός που αγορεύει στην Αθήνα. Στρατηγός του Φιλίππου Β’.
Περίανδρος = αυτός που κινείται γύρω από τους άνδρες. Γιος του Μακεδόνα Ιστορικού Μαρσύα
Λεοντίσκος = το λιονταράκι. Γιος του Πτολεμαίου Α’
Ευφράνωρ = αυτός που χαίρεται πολύ, εξ ου και ‘ευφραίνει καρδίαν’. Γενικός διοικητής της Περσίας
Διονυσόφων = αυτός που έχει τη φωνή του Διονύσου
Αντιγόνη = η απόγονος. Η Αντιγόνη από την Πύδνα ήταν η ερωμένη του Φιλώτα
Βουλομάγα = αυτή που έχει πολλές επιθυμίες. βούλομαι + άγαν. Το όνομά της βρίσκεται ανάμεσα στους χορηγούς
Αταλάντη = αυτή που έχει ταλέντα. Αδελφή του Περδίκκα
Αγελαεία = αυτή που ανήκει σε αγέλη, εξ ου και Αγελάδα, Αγελαϊα Βους. Σύζυγος του Αμύντα από τη Βέροια
Αθηναϊς = η μικρή Αθηνά. Το όνομά της βρέθηκε σε βωμό του Ηρακλή.
Στρατονίκη = αυτή που φέρνει τη νίκη στο στρατό. Αδελφή του βασιλιά Περδίκκα Β’, όπως διαβάζουμε στον Θουκιδίδη ‘και ο Περδίκκας τελικά έδωσε την αδελφή του Στρατονίκη στον Σεύθη όπως είχε υποσχεθεί’, Θουκυδίδης, Πελοποννησιακός πόλεμος, κεφάλαιο 8
Θήτα = αυτή που έχει τεθεί, η τεθημένη, ή αλλιώς αυτή που τιμά τους Θεούς, από το Θεοτίμη
Ελπίζω να μην σας κούρασα, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε κάποια θέματα. Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του, δεν έχει μέλλον.
Γράφει ο Κώστας Μιχαλόπουλος, Γλωσσολόγος, Καθηγητής Αγγλικών στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών Μιχαλόπουλος, πτυχιούχος στα Linguistics, μεταπτυχιακό στο International Management, μέλος της διεθνούς λέσχης ατόμων με υψηλό δείκτη νοημοσύνης, MENSA.
https://newsthessaloniki.gr
Αφιερωμένο στους ανιστόρητους!
ΗΚ
