ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ – Λατόμος

 

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ – Λατόμος

Γράφει η συγγραφέας Ηρώ Καραμανλή

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Θουκυδίδης και ο Ηρόδοτος, η Θάσος και η Θράκη κατά την αρχαιότητα όφειλαν την οικονομική ευρωστία τους στα πλούσια μεταλλεύματα της γης τους.  Το  όρος Παγγαίο επίσης είναι πολύ γνωστό από τα μυθολογικά χρόνια που το χρυσάφι του ενέπνευσε  τον Ευριπίδη στην τραγωδία του «Ρήσος» και το ονόμασε «όρος με τους όγκους χρυσού, του οποίου η γη κρύβει άργυρο». Για αιώνες τα πλούσια μεταλλεία του παρείχαν σε μεγάλη αφθονία το χρυσό και τον άργυρο και αποτελούσαν πόλο έλξης για πλήθος λαών και φυλών στην γύρω από το Παγγαίο περιοχή. Ο πρώτος που ανακάλυψε τα πολύτιμα μέταλλα του ήταν ο Κάδμος.  Ο Πλίνιος αναφέρει την παράδοση ότι ο φοινικικής καταγωγής Κάδμος κάποτε έφτασε με τους ανθρώπους του στη Θράκη, όπου οι κάτοικοι τους δέχθηκαν φιλικά και τους πρόσφεραν φιλοξενία. Μαζί του είχε έρθει και ο γιος του Ποσειδώνα, ο Θάσος, που πέρασε σ' ένα κοντινό νησί απέναντι και έχτισε πόλη. Από τότε το νησί πήρε το όνομα του και λέγεται Θάσος.  Ο Κάδμος έμαθε στους ανθρώπους να βγάζουν χρυσάφι μέσα από το βουνό Παγγαίο και να φτιάχνουν με αυτό διάφορα κομψοτεχνήματα. Σύμφωνα με την παράδοση αυτή το όνομα του το Παγγαίο το πήρε από τη φοινικική λέξη paga, που σήμαινε συνάντηση. Κατά μία άλλη εκδοχή που μας την πληροφορεί ο Μελέτιος ο Β’,  το Παγγαίο πήρε το όνομά του από τον Παγγαίο, το γιο του θεού Άρη και της Κριτοβούλης, ο οποίος αυτοκτόνησε πάνω στο όρος αυτό επειδή δεν μπόρεσε να αντέξει τις τύψεις για την αιμομιξία που εν αγνοία του διέπραξε με την κόρη του.

 

Η ΛΕΞΗ

Λατόμος, ο

Λέξη ελληνιστική* που αναφέρεται σε κάποιον που είναι εργάτης λατομείου. Συγκεκριμένα το λεξικό  L&S αναφέρει «ο κόπτων, ή εξάγων, λίθους από το λατομείο». Η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρχαίο ουσιαστικό λάας ή λας (λίθος) και το ρήμα τέμνω.

Από τον χρυσό του Παγγαίου, ο Φίλιππος Β,΄ βασιλιάς της Μακεδονίας έφτιαξε νομίσματα και χρηματοδότησε την εκστρατεία του στην Ασία ο Μέγας Αλέξανδρος.   Σημαντική ήταν η συμβολή στην ανάπτυξη της περιοχής από την βασιλική δυναστεία των Τημενιδών και Αντιγονιδών. Ανάμεσα σε δυο ονομαστές πόλεις εκείνη την εποχή, τους Φιλίππους και την Αμφίπολη, το Παγγαίο και ο πλούτος του, ανέπτυξε στενές σχέσεις με τον τότε γνωστό κόσμο, ως δρόμος εμπορίου,  εφόσον βρισκόταν δίπλα στην Εγνατία Οδό. Οι μύθοι του Παγγαίου ζωντανεύουν μία αρχαία εποχή και την συνδέουν με τη σημερινή. Η αναβίωση του εθίμου των «Αράπηδων» που οι ρίζες βαθαίνουν ως τη διονυσιακή λατρεία, το «Κάψιμο των Ψίλων» που ανάγεται στους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς «φανούς»,  οι «θεϊκές» βραχογραφίες που σημαδεύουν περασμένους αιώνες επάνω στους βράχους του βουνού, οι παλαιολιθικοί οικισμοί στη Νικήσιανη και στην  «Ἁσημότρυπα», τα ερείπια των λατομείων που έβγαινε ο χρυσός, είναι μόνο μερικές από τις μαρτυρίες που καταδεικνύουν πως η ιστορία στον τόπο μας,  αρχαία και νέα, είναι αδιάλειπτη και συνεχής. Τεκμήρια αυτής της συνεχούς ιστορίας φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας, από ανασκαφές και ανακαλύψεις στην Τούμπα της Νικήσιανης, για να πείθουν όσους διατηρούν ακόμη αμφιβολίες.

Στο Παγγαίο συναντά κανείς την παρουσία σημαντικών μοναστηριών γι’ αυτό οι κάτοικοί του παραμένουν ταπεινοί και θρήσκοι υπό τη σκέπη του μοναστηριού της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας που η ίδρυση του ανάγεται στον 5ο αι. μ.Χ. και μέχρι τις μέρες μας αποτελεί κιβωτό της Ορθοδοξίας στα Βαλκάνια.

Και τα πρωινά, ιδίως μετά από μια βροχερή νύχτα, τα σύννεφα που το κυκλώνουν ως τους πρόποδες, κλέβουν το άρωμα από τα εκατόφυλλα ρόδα που φυτρώνουν παντού στο Παγγαίο και ταξιδεύουν στον ουρανό μαζί με τους μύθους και τις ιστορίες…

 

* Ελληνιστική κοινή (κοινή εννοείται διάλεκτος) είναι η λαϊκή μορφή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που εξελίχθηκε από την Αττική διάλεκτο και εμφανίστηκε και επικράτησε στη μετακλασική αρχαιότητα (συμβατικά περίπου: 300 π.Χ. - 500 μ.Χ.) και αποτελεί την τέταρτη περίοδο στην ιστορία της μακραίωνης ελληνικής γλώσσας. Άλλες ονομασίες της είναι : Αλεξανδρινή,  Αττική κοινή, Κοινή ή Ελληνική της Καινής Διαθήκης.

 

ΠΗΓΕΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΤΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ, ΒΕΝΕΤΙΑ, 1728 (ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΛΕΤΙΟΣ Β΄1661 – 1714)

ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΒΕΛΙΔΗΣ, ΔΙΑΛΕΞΗ ΜΕ ΘΕΜΑ  «ΑΡΧΑΙΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»

ΛΕΞΙΚΟ LIDDELL & SCOTT

(Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα ΠΡΩΙΝΗ Δευτέρα 28/3/2022)