ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ –Πόλεμος

 

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ –Πόλεμος

Γράφει η συγγραφέας Ηρώ Καραμανλή

 

Στην ελληνική μυθολογία, οι μάχες των θεών και των ανθρώπων, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι του βίου τους. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου - που θεωρείται ότι γράφτηκε μετά τα Ομηρικά Έπη τα οποία αποτέλεσαν και πηγή του έργου -  μετά την δημιουργία και τη διαμόρφωση του κόσμου παράλληλα με τη γέννηση των θεών,  αρχίζουν οι πόλεμοι. Πρώτος ο Κρόνος κάνει την αρχή που αντιμάχεται και σκοτώνει τον πατέρα του Ουρανό για να του πάρει τον θρόνο. Ακολουθεί η δεκάχρονη Τιτανομαχία, η πάλη για την επικράτηση του ισχυρού και την κυριαρχία της γης, μεταξύ των Τιτάνων (αλλιώς Κρόνιων) με αρχηγό τον Κρόνο και των Ολύμπιων θεών με αρχηγό  τον Δία. Και η ιστορία των πολέμων συνοδεύει την ανθρωπότητα από την αρχή του κόσμου έως τις μέρες μας.

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα του (Ραψ Δ’, 14 – 16) αναφέρει : « ἡμεῖς δὲ φραζώμεθ᾽ ὅπως ἔσται τάδε ἔργα, ἤ ῥ᾽ αὖτις πόλεμόν τε κακὸν καὶ φύλοπιν αἰνὴν  ὄρσομεν, ἦ φιλότητα μετ᾽ ἀμφοτέροισι βάλωμεν», (και τώρα να σκεφθούμε εμείς, πώς τούτα θα τελειώσουν, αν πάλιν θα σηκώσουμε φρικτόν πολέμου αγώνα, ή μεταξύ των δυο λαών θα φέρομεν ειρήνην).

Ο πόλεμος στην Ελλάδα, ανέδειξε την ηθική, την κοινωνική και την πολιτική τάξη των Ελλήνων. Η πολεμική ανδρεία υπήρξε ένα απ’ τα υψηλότερα αγαθά για τους Έλληνες, που προτιμούσαν να πεθάνουν επάνω στην μάχη, χτυπημένοι μπροστά στο στήθος ή στην κοιλιά από δόρυ ή σπαθί και ποτέ πισώπλατα, κάτι που θα έδειχνε την δειλία τους.

 

Η ΛΕΞΗ

Πόλεμος

Η λέξη είναι αρχαία και σημαίνει την ένοπλη σύρραξη ανάμεσα σε κράτη ή μεταξύ ομάδων του ίδιου κράτους. Ο Μπαμπινιώτης εκτιμά ότι  η λ. πόλεμος προέρχεται από το ομηρικό ρήμα πελεμίζω που σήμαινε «πολεμώ», με αρχική σημασία «φοβίζω τον εχθρό»  από τον  υποθετικό τύπο πέλεμα (τρόμος, φόβος). Ο Γεράσιμος Μαρκαντωνάτος αναφέρει πως το ρήμα πολεμέω – ω προέρχεται από το ουσιαστικό πόλεμος και σχετίζεται ετυμολογικά με το ρήμα πάλλω. Το Μέγα Ετυμολογικό Λεξικόν στο λήμμα πόλεμος αναφέρει την ετυμολογία με τη φράση πόλεις  μειούν (μείωση, ελάττωση της πόλης) ή πόλεις ολλύειν – όλεμος (εξολόθρευση, αφανισμός της πόλης). Ομόρριζα της λέξης είναι τα : πέλας (κοντά, εγγύς) εξ ου και πελάτης, πάλλομαι και παλμός, πλησιάζω και πλησίον.

Διαβάζοντας τους Νόμους του Πλάτωνα στέκομαι στο κεφάλαιο Α’ – 626 που αναφέρει τα εξής : «Και εξετάζοντας αυτό θα διαπιστώσεις, ότι ο νομοθέτης των Κριτών, όταν θεσμοθετούσε τους δημόσιους και ιδιωτικούς μας νόμους και μας τους παρέδωσε, απέβλεπε στον πόλεμο και μας κατέστησε υπεύθυνους για την τήρηση των νόμων, με την πεποίθηση ότι χωρίς την νίκη του πολέμου όλα όσα κατέχουμε, και τα κτήματά μας και οι θεσμοί μας, δεν έχουν καμία αξία, διότι όλα τ’ αγαθά των ηττημένων τ’ απολαμβάνουν οι νικητές».

Ο πόλεμος λοιπόν, Πυρηνικός, Θρησκευτικός, Συμβατικός, Ολοκληρωτικός, Ιστορικός,  Πληροφοριακός, Ψυχρός,  θα μπορούσε να ερμηνευτεί σαν εκδήλωση του καθημερινού βιολογικού αγώνα για την επιβίωση ή σαν εκδήλωση της έμφυτης επιθετικότητας των όντων ή ακόμα και της υποσυνείδητης αντιπάθειας, που ελλοχεύει ανάμεσα στις κοινωνίες των ανθρώπων και  των ζώων. Αν σκεφτούμε μόνο, πως ο πόλεμος είναι συνυφασμένος με την ύπαρξη μας από τη στιγμή που γεννιόμαστε, αφού καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, ο οργανισμός μας πολεμάει εξωγενείς παράγοντες (ιούς, βακτηρίδια, κα.)  αλλά και ενδογενείς παράγοντες που δημιουργούνται μέσα στο ίδιο μας το σώμα. Και αν σκεφτούμε πάλι, πως ο  πόλεμος συμβαίνει και στο Σύμπαν, σ’ αυτόν τον, φαινομενικά, ειρηνικό και αρμονικό κόσμο, με τις μαύρες τρύπες να καταπίνουν οτιδήποτε βρίσκεται γύρω τους, με τους κομήτες να επιτίθενται στους πλανήτες και οι μικροί γαλαξίες να αφανίζονται από άλλους μεγαλύτερους, τότε καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι ανθρώπινες κοινωνίες επιβίωσαν μέσα από τον πόλεμο με την επιβολή του ισχυρότερου ενάντια στον αδύναμο και ότι η φύση έχει νομοθετήσει την ύπαρξη μας ξεκινώντας από το σπερματοζωάριο που γονιμοποιεί το ωάριο νικώντας χιλιάδες άλλα, τα οποία πεθαίνουν.

Έτσι οι πόλεμοι θα συνεχίζονται στο διηνεκές και θα φτάσει ο κόσμος κάποτε σ’ εκείνη την εποχή – αν δεν έχει φτάσει ήδη - που θα μετεξελιχθούν σε  μικροβιακούς  και χημικούς,  εξαφανίζοντας  όχι μόνο την ανθρωπότητα  αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΗΣΙΟΔΟΥ ΘΕΟΓΟΝΙΑ, ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΓΓΕΛΟΣ ΒΛΑΧΟΣ, ΕΚΔ. ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

ΒΑΣΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, Γ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ

ΤΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ

https://www.babiniotis.gr/lexilogika/etimologika

  Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα ΠΡΩΙΝΗ, Δευτέρα 14/3/2022